Bu kapsamda okullarda tablo düzenine ilişkin Yönetmeliğin ilgili maddesi “Dersliklerde yazı tahtasının üst kısmına Atatürk’ün portresi, Atatürk’ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı, soluna Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi asılır. Belirtilen üç tablonun üst kısmının tamamına denk gelecek ve sınıfın her yerinden görülecek büyüklükte bir şerit halinde ‘Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!’ dizesi yazılır.” şeklinde yeniden düzenlenmelidir.Gazi Mustafa Kemal Paşa İstiklâl Marşı Mecliste kabul edildiğinde marşı en ön sırada ve ayakta alkışlayarak dinlemiştir. Daha sonra İstiklâl Marşı hakkında şunları söylemiştir:
“Bu marş bizim inkılâbımızı anlatır. İnkılâbımızın ruhunu anlatır. Bunu ne unutmak ne de unutturmak lazımdır. İstiklâl Marşı’nda İstiklâl davamızı anlatması bakımından büyük bir manası olan mısralar vardır. Benim en beğendiğim yeri de burasıdır:“Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır; Hakk’a tapan milletimin istiklal.”
Benim bu milletten asla unutmamasını istediğim mısralar işte bunlardır. Hürriyet ve istiklal aşkı bu milletin ruhudur. İstiklâl Marşı’nın bu pasajı asırlar boyunca söylenmeli ve bütün yâr ve ağyâr (dost düşman herkes) anlamalıdır ki Türk’ün her şeyi hatta en mahrem hisleri bile tehlikeye girebilir, fakat hürriyeti asla.. Bu pasajı her vakit tekrar ettirmek bunun için lazımdır. Bu demektir ki efendiler: Türk’ün hürriyetine dokunulamaz.!” (Bkz. Çetin, Nurullah, “İstiklâl Marşı’mızı Anlamak”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 21, 2 (2014) 25-92)
Millî Eğitim Bakanlığı Kurum Tanıtım Yönetmeliği Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı ile her tür ve derecedeki resmî, özel okul ve kurumların tanıtım uygulamalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Yönetmeliğin okulların derslik ve diğer bölümlerine asılması gereken levhalara ilişkin 8 inci maddesine göre;
“(1) Her tür kurumda kullanılan; Atatürk Posteri tablosunda, Atatürk fotoğrafının altında “Mustafa Kemal Atatürk” yazısı ve “1881-1938” tarihleri yer alır.
(2) İstiklal Marşı tablosunda, metnin üst tarafında dalgalanan Türk Bayrağı bulunur. Amblemde yer alan meşale alevi metnin üzerinde filigran olarak yer alır.
(3) Gençliğe Hitabe tablosunda metnin üst tarafında Atatürk resmî bulunur. Amblemde yer alan meşale alevi metnin üzerinde filigran olarak yer alır.”
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel örgün ortaöğretim kurumlarında eğitim, öğretim, yönetim ve işleyişe ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe konulan Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 96’ncı maddesinin 3 üncü fıkrası;
“(3) Okulun yönetim odalarında, dersliklerinde, diğer oda ve bölümlerinde Atatürk resmi, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi tabloları, 9/8/2006 tarihli ve 26254 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Kurum Tanıtım Yönetmeliği hükümlerine göre asılır. Ayrıca okulun bütün bölümlerinde, o bölüme ait dayanıklı taşınırlar listesi bulundurulur.” şeklindedir.
Şekil 1 Kurum Tanıtım Yönetmeliği Md.8’e ve ona atıfta bulunan Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği Md.96’ya göre tablo düzeni
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel, okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumlarının Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak görev ve işleyişi ile ilgili usul ve esaslarını düzenleyen Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Madde 85/2’ye göre;
“Dersliklerde yazı tahtasının üst kısmına Atatürk’ün portresi, onun üstüne ay yıldız sağa bakacak şekilde Türk Bayrağı, Atatürk’ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı, soluna Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi asılır. İlkokullarda dersliklerde eğitim ve öğretim yılı süresince öğrenci-öğretmen iş birliği ile Atatürk Köşesi oluşturulur.”
Şekil 2 Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Md.85’e göre tablo düzeni
Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Md.85’te İstiklâl Marşı metninin üst tarafında Türk Bayrağı’nın ve Gençliğe Hitabe metninin üst tarafında Atatürk’ün resminin bulunacağına dair bir ibare olmamasına rağmen o şekilde uygulamanın olduğu anlaşılmaktadır (Şekil 3):
Şekil 3
Şekil 3’teki uygulama, levhalarda ortada bir Atatürk portresi varken, Gençliğe Hitabenin üzerine aynı portreden ikincisinin konulmasının hoş bir görüntü vermediği, iki Türk Bayrağı ve iki Atatürk portresi olmasının estetik açıdan bozuk bir görüntü oluşturduğu, ayrıca ilköğretim ve ortaöğretim yönetmeliklerinde farklılıklar olduğundan sınıf görüntülerinin uyumsuz hale geldiği belirtilerek eleştirilmektedir. Bu durumun daha estetik hale gelmesi için ya Şekil 4’teki gibi en üstte bayrak altında Atatürk portresi sağ ve sol yanında sadece yazılı metin halindeki İstiklal Marşı ve Geçliğe hitabenin yer alması veya Şekil 5’teki şekle dönüştürülerek sadeleştirilmesi önerilmektedir: (https://www.egitimajansi.com/haber/okullardaki-tablo-ve-levha-cirkinligi-son-bulmali-haberi-19641h.html)
Şekil 4
Şekil 5
Bu konuda bir vatandaş ve öğrenci velisi olarak kendi görüşlerimi arzetmek ve bir öneride bulunmak istiyorum:
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 2 inci maddesine göre; Türk Milletinin bütün fertlerini, Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarındandır.
Bu bağlamda, sınıflarda tablo halinde asılan İstiklâl Marşı ve Gençliğe Hitabe Milli Eğitimin genel amaçlarını gerçekleştirmeye katkı sağlamak için düşünülmüş araçlardır. İstiklal Marşı’nda da Gençliğe Hitabe’de de ortak ana tema uğruna savaşılan “istiklâl”dir, istiklâlimizin korunmasıdır. İstiklâl Marşı’nda uğruna savaşılan ve savaşılması gereken diğer toplumsal değerler de ifade edilirken Gençliğe Hitabe’de devletin yönetim şekli de belirtilmektedir. İkisi birbirini tamamlayan eserlerdir. Ayrıca, İstiklâl Marşı Milli Eğitim Bakanlığı’nın açtığı yarışma neticesinde Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilmiş ulusal marşımızdır ve Anayasamızın değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen hükmüdür. Türkiye Devleti’nin millî marşının “İstiklâl Marşı” olduğunu düzenleyen Anayasa’nın 3. maddesinin gerekçesinde İstiklâl Marşı’nın “Türk Devleti’nin ve Milleti’nin etrafında toplandığı kutsal simgelerden biri” olduğu belirtilmiştir. Ne var ki; bu metinler küçük yazılarla yazılı ve uzun metinler olduğundan sınıf ortamında gerektiği şekilde görülüp okunamamakta, sürekli tekrarlanamamakta ve zihinde tutulamamaktadır.
Halbuki, Gazi Mustafa Kemal Paşa İstiklâl Marşı Mecliste kabul edildiğinde marşı en ön sırada ve ayakta alkışlayarak dinlemiştir. Daha sonra İstiklâl Marşı hakkında şunları söylemiştir:
“Bu marş bizim inkılâbımızı anlatır. İnkılâbımızın ruhunu anlatır. Bunu ne unutmak ne de unutturmak lazımdır. İstiklâl Marşı’nda İstiklâl davamızı anlatması bakımından büyük bir manası olan mısralar vardır. Benim en beğendiğim yeri de burasıdır:
“Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır; Hakk’a tapan milletimin istiklal.”
Benim bu milletten asla unutmamasını istediğim mısralar işte bunlardır. Hürriyet ve istiklal aşkı bu milletin ruhudur. İstiklâl Marşı’nın bu pasajı asırlar boyunca söylenmeli ve bütün yâr ve ağyâr (dost düşman herkes) anlamalıdır ki Türk’ün her şeyi hatta en mahrem hisleri bile tehlikeye girebilir, fakat hürriyeti asla.. Bu pasajı her vakit tekrar ettirmek bunun için lazımdır. Bu demektir ki efendiler: Türk’ün hürriyetine dokunulamaz.!” (Bkz. Çetin, Nurullah, “İstiklâl Marşı’mızı Anlamak”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 21, 2 (2014) 25-92)
Dolayısıyla Atatürk’ün “Benim bu milletten asla unutmamasını istediğim mısralar” dediği, “İstiklâl Marşı’nın bu pasajı asırlar boyunca söylenmeli, her vakit tekrar ettirilmeli” diye vurgulayarak ifade ettiği bu pasajın tamamı veya Marş içinde iki kez tekrarlanan “Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl” mısraı İstiklâl Marşı, Atatürk ve Gençliğe Hitabe tablo düzeneğinin üst kısmında sınıfın her tarafından zorlanmadan okunacak şekilde yer almalıdır. Böylece Milli Eğitim Temel Kanununda belirtilen genel amaçlara daha etkili bir katkı sunulmuş olacaktır.
Bu doğrultuda aşağıdaki yönetmelik değişikliklerinin yapılmasının uygun olacağını düşünüyor ve öneriyorum:
1- Millî Eğitim Bakanlığı Kurum Tanıtım Yönetmeliği’nin 8 inci maddesinde 4 üncü fıkra olarak;
“(1) Her tür kurumda kullanılan; Atatürk Posteri tablosunda, Atatürk fotoğrafının altında “Mustafa Kemal Atatürk” yazısı ve “1881-1938” tarihleri yer alır.
(2) İstiklal Marşı tablosunda, metnin üst tarafında dalgalanan Türk Bayrağı bulunur. Amblemde yer alan meşale alevi metnin üzerinde filigran olarak yer alır.
(3) Gençliğe Hitabe tablosunda metnin üst tarafında Atatürk resmî bulunur. Amblemde yer alan meşale alevi metnin üzerinde filigran olarak yer alır.”
İlave öneri: (4) İlk üç fıkrada belirtilen üç tablonun üst kısmının tamamına denk gelecek ve sınıfın her yerinden görülecek büyüklükte bir şerit halinde ‘Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!’ dizesi yazılır.”
2- Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Madde 85/2’deki;
“Dersliklerde yazı tahtasının üst kısmına Atatürk’ün portresi, onun üstüne ay yıldız sağa bakacak şekilde Türk Bayrağı, Atatürk’ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı, soluna Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi asılır.” cümlesi,
“Dersliklerde yazı tahtasının üst kısmına Atatürk’ün portresi, Atatürk’ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklâl Marşı, soluna Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi asılır. Belirtilen üç tablonun üst kısmının tamamına denk gelecek ve sınıfın her yerinden görülecek büyüklükte bir şerit halinde ‘Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!’ dizesi yazılır.” şeklinde yeniden düzenlenmelidir.
